Dobro dziecka to nadrzędna zasada, która powinna być podstawową
przesłanką wszystkich rozstrzygnięć sądu dotyczących dziecka. Dobro dziecka jest wartością, która wymaga preferencyjnego traktowania w porównaniu z innymi interesami osób fizycznych i prawnych. Art. 72 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wskazuje na obowiązek państwa zapewnienia ochrony praw dziecka, prawo do opieki i pomocy władz publicznych dziecka pozbawionego opieki rodzicielskiej, obowiązek państwa ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją, a nadto obowiązek władz publicznych oraz osób odpowiedzialnych za dziecko do wysłuchania i w miarę możliwości do uwzględnienia zdania dziecka w toku ustalania praw dziecka.
WYROK ROZWODOWY A ROZSTRZYGNIĘCIE O WŁADZY RODZICIELSKIEJ
W wyroku rozwodowym Sąd rozstrzyga nie tylko o samej władzy rodzicielskiej, lecz także o kontaktach rodziców z dzieckiem. Obowiązek ten wynika z art. 58 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, zgodnie z którym w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i o kontaktach rodziców z dzieckiem. Sposób rozstrzygnięcia w tym zakresie zależy od konkretnego przypadku, zwłaszcza od tego, czy sąd uzna, że rodzice będą w stanie po rozwodzie współdziałać w sprawach dziecka. Możliwe są następujące warianty wykonywania władzy rodzicielskiej:
- powierzenie pełni wykonywania władzy rodzicielskiej obojgu rozwiedzionym
rodzicom, - powierzenie wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, z jednoczesnym ograniczeniem władzy rodzicielskiej drugiego z nich do
określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, - całkowite pozbawienie władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców,
- zawieszenie władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców.
WYSŁUCHANIE DZIECKA PRZEZ SĄD
Wysłuchanie dziecka zostało przewidziane zarówno w prawie
międzynarodowym (w tym w art. 12 Konwencji o prawach dziecka), jak i w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Zgodnie z art. 72 ust. 3 Konstytucji RP, w toku ustalania praw dziecka organy władzy publicznej oraz osoby odpowiedzialne za dziecko są obowiązane do wysłuchania i w miarę możliwości uwzględnienia zdania dziecka. Ta ogólna zasada została rozwinięta w Kodeksie postępowania cywilnego. Art. 2161 k.p.c. stanowi, iż Sąd w sprawach dotyczących osoby małoletniego dziecka wysłucha je, jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwala. Wysłuchanie odbywa się poza salą posiedzeń sądowych. Wyżej wymieniony przepis wskazuje także, iż Sąd stosownie do okoliczności, rozwoju umysłowego, stanu zdrowia i stopnia dojrzałości dziecka uwzględni jego zdanie i rozsądne życzenia.
Opinia z Opiniodawczego Zespołu Specjalistów Sądowych (OZSS)
Art. 278 kodeksu postępowania cywilnego stanowi, iż „w wypadkach
wymagających wiadomości specjalnych sąd po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii”. W skład zespołu wchodzą specjaliści z zakresu psychologii, pedagogiki, pediatrii, medycyny rodzinnej, chorób wewnętrznych, psychiatrii oraz psychiatrii dzieci i młodzieży. Do zadań Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów należy m.in. sporządzanie na zlecenie sądu lub prokuratury opinii w sprawach rodzinnych i opiekuńczych oraz w sprawach nieletnich, na podstawie
przeprowadzonych badań psychologicznych, pedagogicznych lub lekarskich.
Zespoły na zlecenie sądu prowadzą także mediacje, przeprowadzają wywiady środowiskowe w sprawach nieletnich oraz prowadzą poradnictwo specjalistyczne dla małoletnich, nieletnich i ich rodzin. Wynik opinii jest poprzedzony licznymi badaniami, które pozwolą wskazać, jakie rozwiązanie przyjąć dla określonej tezy. Sąd wskazuje osoby, które powinny zostać poddane badaniu.
