MASZ PRAWO… do wyrażania zgody lub odmowy na udzielenie świadczeń zdrowotnych!
Każdy pacjent ma prawo do wyrażenia zgody na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych lub odmowy takiej zgody. Wyrażenie zgody lub odmowy następuje dopiero po uzyskaniu od lekarza wszystkich informacji o stanie zdrowia i proponowanym leczeniu.
Pacjent powinien mieć prawo do udzielania zgody na każde świadczenie (interwencję) w stosunku do swojej osoby bądź do odmowy jej udzielenia.
Zgoda jest podstawą (ale nie jedyną) formą legalizacji działania wobec pacjenta. Za zgodę uznaje się swobodnie podjęty i wyrażony akt woli pacjenta, który został podjęty na podstawie przystępnie udzielonej, rzetelnej informacji co do wszelkich czynności obejmujących leczenie. Brak zgody uprzedzonej informacją, na co jest wyrażona, będzie równoznaczny z tym, że przeprowadzona czynność medyczna będzie bezprawna.
Pacjent ma prawo wyrażania zgody wyłącznej (bez konieczności uzyskania zgody dodatkowo od innej osoby np. od przedstawiciela ustawowego), gdy jest pełnoletni, nieubezwłasnowolniony i zdolny faktycznie do świadomego jej wyrażenia.
W przypadku zabiegu operacyjnego albo zastosowania metody leczenia lub diagnostyki stwarzających podwyższone ryzyko, zgodę wyraża się w formie pisemnej. W każdej innej sytuacji zgodę lub sprzeciw wyraża się ustnie. Wyrażenie zgody powoduje, że pacjent co do zasady akceptuje ryzyko zabiegu i przyjmuje je. Tym samym akceptuje działania podejmowane z należytą starannością. Samo wyrażenie zgody przez pacjenta nie oznacza, że akceptuje on inne ryzyka wynikające np. z niedbalstwa, nieudolności, niezręczności, nieuwagi itp. Nie można zatem uznać, że zgoda pacjenta obejmuje również komplikacje czy powikłania powstałe na skutek pomyłki lekarza.
Sprzeciw pacjenta, czyli odmowa zgody na udzielenie określonego świadczenia zdrowotnego po uzyskaniu odpowiedniej informacji, jest prawem przysługującym każdemu pacjentowi. W odniesieniu do odmowy stawiane są takie same wymagania w zakresie poinformowania pacjenta, jak w przypadku zgody na podjęcie określonych działań medycznych. W przypadku, gdy pacjent sprzeciwia się udzieleniu mu świadczeń zdrowotnych, na lekarzu ciąży obowiązek poinformowania pacjenta o ewentualnych konsekwencjach zdrowotnych, do jakich może doprowadzić odmowa lub spóźnione zastosowanie się do zaleceń lekarskich.
W pewnych sytuacjach dopuszcza się możliwość podjęcia interwencji bez zgody pacjenta – badanie lub udzielenie innego świadczenia zdrowotnego może nastąpić tylko wówczas, gdy pacjent znajduje się w stanie, który wymaga niezwłocznej pomocy lekarskiej albo gdy zwłoka groziłaby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia.
W przypadku pacjenta małoletniego, który ukończył 16 rok życia, wymagana jest zgoda podwójna: przedstawiciela ustawowego jak i samego małoletniego pacjenta.
Na przeprowadzenie badania lub udzielenie innego świadczenia medycznego u pacjenta małoletniego, całkowicie ubezwłasnowolnionego lub niezdolnego do świadomego podejmowania decyzji, zgodę (odmowę) wyraża przedstawiciel ustawowy.
Niezależnie od tego pacjent małoletni, który ukończył 16 lat, osoba ubezwłasnowolniona albo pacjent chory psychicznie lub upośledzony umysłowo, lecz dysponujący dostatecznym rozeznaniem, ma prawo do wyrażenia sprzeciwu co do udzielenia świadczenia zdrowotnego, pomimo zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego. W takim przypadku w zakresie powstałego sporu sprawę rozstrzyga sąd opiekuńczy.