Ustawa o zatrudnieniu socjalnym przewiduje możliwość zorganizowania zatrudnienia wspieranego dla uczestników zajęć prowadzonych przez centra integracji społecznej, a także w ramach klubów integracji społecznej. Niewątpliwie celem wprowadzenia takich instytucji jest łagodzenie bezrobocia wśród tych osób, dla których uzyskanie zatrudnienia na rynku pracy jest niezmiernie trudne.
Zatem kto może być uczestnikiem centrum, bo to na ich działalności skupimy się w niniejszym artykule? W świetle obowiązujących przepisów jest to dość szerokie grono osób, które ze względu na różne okoliczności podlegają wykluczeniu społecznemu. Z uwagi na sytuację życiową czy finansową, trudne położenie nie są one w stanie we własnym zakresie zaspokoić podstawowych życiowych potrzeb. Do grupy tej zaliczamy: osoby bezdomne realizujące indywidualny program wychodzenia z bezdomności; osoby uzależnione od alkoholu, które zakończyły program psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego; osoby uzależnione od narkotyków lub innych środków odurzających, które zakończyły program terapeutyczny w zakładzie opieki zdrowotnej; osoby chore psychicznie; osoby długotrwale bezrobotne; osoby zwalniane z zakładów karnych, które mają trudności w integracji ze środowiskiem; uchodźcy oraz osoby niepełnosprawne.
Osoby zaliczone do jednej ze wskazanych kategorii mogą zostać skierowane do uczestnictwa w zajęciach prowadzonych przez centrum integracji społecznej przez właściwy dla miejsca zamieszkania lub pobytu ośrodek pomocy społecznej, a w przypadku długotrwale bezrobotnych – przez powiatowy urząd pracy. W pierwszej kolejności należy jednak złożyć odpowiedni wniosek. Może z nim wystąpić sam zainteresowany lub jego przedstawiciel ustawowy. Wnioskodawcą może być także zakład, w którym odbywa się leczenie odwykowe, powiatowe centrum pomocy rodzinie, ośrodek pomocy społecznej, centrum usług społecznych, organizacja pozarządowa lub klub integracji społecznej. W takim przypadku jednak – gdy wnioskodawcą jest wymieniona instytucja – może ona wystąpić z wnioskiem wyłącznie za zgodą osoby skierowanej lub jej przedstawiciela ustawowego. Istotne jest, że wniosek podlega zaopiniowaniu przez pracownika socjalnego, który przeprowadzi wywiad środowiskowy w tym zakresie.
Osoba skierowana jest przyjmowana do Centrum przez jego kierownika. Zanim to jednak nastąpi zostanie z nią podpisany indywidualny program zatrudnienia socjalnego. W programie określony jest zakres i formy reintegracji zawodowej i społecznej, wskazuje się w nim także osobę która jest odpowiedzialna za realizację programu. Ważne jest, że w sytuacjach określonych w przepisach może dojść do zaprzestania realizacji programu. Dzieje się to wówczas, gdy uczestnik w sposób uporczywy narusza postanowienia programu, co uniemożliwia jego dalszą realizację. Zaprzestanie może nastąpić także wtedy, gdy uczestnik trwale opuści zajęcia w Centrum albo oświadczy, że nie jest zainteresowany realizacją programu. Do zakończenia realizacji programu dochodzi w terminie 6 miesięcy liczonych od dnia, w którym uczestnik podjął zatrudnienie, przystąpił do spółdzielni socjalnej, podjął działalność gospodarczą albo w dniu w którym upłynął okres uczestnictwa w zajęciach Centrum. Po ukończeniu programu, kierownik Centrum wydaje uczestnikowi zaświadczenie. Znajdują się w nim informacje potwierdzające uczestnictwo w zajęciach oraz umiejętności nabyte w ramach reintegracji zawodowej i społecznej.
W przypadku realizacji programu uczestnik ma możliwość korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego. Co ważne – zatrudnienie socjalne nie jest stosunkiem pracy. Nie istnieją przepisy pozwalające na zaliczenie okresu zatrudnienia socjalnego w ramach skierowania do Centrum do stażu pracowniczego.
